Onze tweede dag in Finland stond in het teken van kennismaking met Jukka en de school. Daarnaast stond de dag in het teken van de dialoog. Samen praten over onderwijs. We hebben gekeken naar verschillen en overeenkomsten tussen het Nederlandse en het Finse onderwijssysteem. Ik was erg blij met de programmakeuze van Jukka. We hebben vandaag diverse personen gesproken, ieder vanuit een andere functie en dus een ander perspectief op het onderwijs. Jukka als directeur, een aantal leerkrachten en Mirja Vehkaperä. Al 11 jaar volksvertegenwoordiger namens het onderwijs en zit in het parlement in Helsinki. Na een warm welkom door alle leerkrachten en leerlingen van de school (300 leerlingen van 6 t/m 16 jaar) zijn we gestart met het gesprek. Jukka heeft ons eerst wat verteld over het land, de stad Oulu en de demografische kenmerken van het land. Cruciaal om mee te nemen omdat er hier gepraat wordt over een specifieke context.

Finnish education in a nutshell

Tijdens het gesprek kreeg ik de ene na de andere eye-opener. Hoe de werkweek van een fulltime leerkracht eruit ziet. Hoe de financiering is geregeld, hoe de pedagogische autonomie van scholen er daadwerkelijk uitziet en nog veel meer. Hoe het beroep leerkracht aanzien geniet.  Maar het motto van vandaag was vooral vertrouwen. Het kwam in diverse gesprekken terug, wij zijn dit in Nederland totaal niet gewend. Waar ons (onderwijs)systeem veelal gebaseerd is op controle, monitoring en prestatieafspraken, hoe anders gaat dat hier… Zowel vanuit de centrale overheid, de gemeente als op schoolniveau staat alles in het teken van vertrouwen. Professionalisering van leerkrachten is op basis van vertrouwen, de controle van scholen door de overheid is gebaseerd op vertrouwen. Deze thema’s worden in dialoog geregeld en op basis van de behoeften van de leerkrachten. Geen verplichte hoeveelheid aan uren of een achterlijk register. De onderwijskwaliteit van de school is de uiteindelijke verantwoordelijk van de directeur. Hij spreekt hier in eerste instantie met de gemeente over. De directeur legt de verantwoording aan hen af. Niet aan de centrale overheid. Er is geen onderwijsinspectie of toezichthouder. Tenslotte wordt er op de werkvloer door leerkrachten ook op basis van vertrouwen gewerkt. Het is een cirkel die positief doorwerkt van macro-, naar meso- naar microniveau. Jukka sprak over the circle of trust waar leerlingen en leerkrachten mee werken. Kinderen mogen in de school werken waar ze op dat moment willen. Als dat goed gaat wordt de afstand van de leerling en de leerkracht vergroot. The Circle of Trust. Als de leerling, om wat voor reden dan ook, de leerkracht meer nodig heeft of deze vrijheid (nog) niet aankan, dan wordt die leerling dichterbij de leerkracht gehouden.

Het viel mij ook op dat kinderen in de school op sokken lopen. Natuurlijk heeft dat te maken met de hoeveelheid sneeuw buiten, wanneer kinderen de schoenen in rekken zetten is er ook minder schoonmaak nodig. Daarbij gaf Jukka aan dat ze de kinderen ook een huiselijk gevoel wilde geven. Even later gingen wij in de pauze ook naar buiten, daarna lieten wij de schoenen in de hal staan en ook wij gingen op sokken naar binnen. Ik weet niet, het deed wel iets met mij. Het heeft mij wel aan het denken gezet.

We hebben het over nog veel meer dingen gehad die ik waarschijnlijk op dit moment vergeet. Die komen morgen wel in het bericht van dag 3. Ook via Twitter en via de e-mail heb ik nog vragen ontvangen van (directe) collega’s uit het onderwijs.  Mocht je nu ook nog vragen hebben, of ben je benieuwd naar iets? Laat het in een reactie weten, ik zal het deze week voor je vragen.

Less is more!

Een ander onderdeel dat mijn ogen geopend heeft was het principe van less is more. Jukka gaf aan dat de leerlingen én leerkrachten de week, vergeleken met ons land, anders indelen. Sowieso hebben leerlingen het minste aantal lesuren op jaarbasis als je naar alle OESO landen kijkt. Kinderen in first grade, dat zijn de 7-jarigen, gaan hier 19 x 45 minuten per week naar school. Dat is minder dan 15 uur per week. Het loopt op tot 30 x 45 minuten per week voor de hoogste groepen (16 jarigen). Ongelofelijk… Maar ik was vooral onder de indruk van het lage aantal lesgebonden uren van de leerkrachten. Fulltime leerkrachten werken 37,5 uur, waarvan ze 18 uur lesgeven (incl. pauze en wisselen komen ze op 24 uur). Daar bovenop hebben ze 12 uur voorbereiding. Voor ieder uur dat ze lesgeven hebben ze een half uur voorbereiding…. De rest van de uren in de week zijn voor eigen invulling, professionalisering en team- en/of studiedagen. Dit is natuurlijk een totaal andere situatie dan in Nederland. Dit klinkt wel heel verfrissend vergeleken met de hele werkdrukdiscussie en de actiepunten van PO in actie.

Wat neem ik mee?

Er zijn een aantal dingen die mij aan het denken hebben gezet vandaag. De financiering (die uiteindelijk hetzelfde blijkt te zijn als in Nederland) van het basisonderwijs, het enorme vertrouwen in het onderwijssysteem van de overheid tot aan de leerkracht in de klas en het aanzien en de status die de leerkracht hier geniet. Maar bovenal dat het ook mogelijk is in Nederland. Het begint met visie, daarna het stellen van doelen en mensen meenemen daarin. Ik ben erg gecharmeerd van de manier waarop men hier kijkt naar het onderwijs, naar het beroep van leerkracht en hoe zij op den duur weer kijken naar leerlingen.

Een inspiratievolle dag die weer honderdduizend nieuwe vragen heeft opgeleverd.

Morgen meer, groeten van ons allemaal.