Op 22 april 2009 organiseerden Fontyspromovendi en de Fontys Graduate School het tweede onderzoekscongres met als thema: onderzoek in de onderwijspraktijk van Fontys. Fontys is met meer dan dertig opleidingen, meer dan dertig lectoraten en honderd promovendi inhoudelijk erg divers en daarom zochten wij een domeinoverstijgend congresthema. Iedere onderzoeker, ongeacht het domein, heeft te maken met het vraagstuk: hoe veranker je onderzoek in het onderwijs van de opleiding? Ieder instituut heeft te maken met het vraagstuk: hoe vertaal je de onderzoeksdoelstelling van Fontys in het curriculum en hoe stimuleer je het onderzoeksklimaat? Bovendien, na de eerste jaren van concrete onderzoeksprogramma’s door promovendi en lectoraten, was het hoog tijd om te reflecteren op het proces dat instituten, medewerkers en studenten doormaken bij het doen van onderzoek. De themakeuze voor het tweede onderzoekscongres viel daarom op de relatie tussen onderzoek en onderwijs. We beoogden hiermee de driehoeksverhouding tussen werkveld, docent en student te stimuleren. In gezond Hollands: laten zien dat onderzoek relevant en interessant is en leren van elkaars successen en tegenslagen.

Inhoudelijke bijdrage

Mijn scriptiebegeleider op de pabo was Anouke Bakx, zelf is ze nu werkzaam als lector Leren & Innoveren op Fontys Eindhoven. Ook werkt ze als senior onderzoeker aan de TUe. Ze heeft mij benaderd met de vraag of ik haar als  ‘keynote speaker’ wilde ondersteunen in haar presentatie. Ik zou dan als vierdejaars student een bijdrage kunnen leveren aan de theorie-praktijk koppeling. Natuurlijk heb ik hier eerst even over moeten nadenken, maar het leek me wel een leuk idee.

Zelf was ik bezig om mijn scriptie over ‘Betekenisvol leren lezen’ af te ronden, ik zat dus midden in het stukje onderzoek doen en kon dit vanuit de praktijk mooi belichten. Wel vond ik het erg spannend om op een formeel congres te spreken. De presentatie getiteld, Onderzoek binnen de lerarenopleiding basisonderwijs: Zin of Onzin?, was bedoeld om de aanwezigen te prikkelen. En te laten zien dat er wel degelijk op HBO niveau onderzoek wordt gedaan op de pabo. Dit is namelijk niet altijd zo in de beeldvorming van veel mensen.

Ondanks mijn zenuwen heb ik mijn verhaal goed kunnen vertellen en waren de aanwezigen onder de indruk. Ik had een goede link gelegd tussen het theoretische verhaal van Anouke en mijn praktijkonderzoek op basisschool Klinkers. Met name de thema’s als Evidence based en Evidence informed kwamen aan de orde, dit is iets wat ik als leerkracht vandaag de dag nog mee werkt in de klas. Hedendaagse onderzoeken integreren in mijn manier van lesgeven. Op Klinkers is het altijd zoeken naar een goede manier van begeleiding van leerlingen. Dit proces is altijd in ontwikkeling en moet vaak opnieuw worden afgestemd, het houdt mij als leerkracht scherp en je bent altijd op zoek naar een nieuwe of betere manier van begeleiden.

Reactie en aanvulling van Dr. Anouke Bakx

Het congres over onderzoek binnen het hoger beroepsonderwijs betreft een actueel thema. Vrijwel alle HBO-opleidingen werken momenteel aan onderzoek en ook studenten worden geschoold in het doen van onderzoek. Vanuit het lectoraat dragen we onderzoek en de onderzoekende leraren een warm hart toe. Maar is het zo dat leren onderzoeken bijdraagt aan het worden van een betere leraar? “Ja, dat is zo!” vertelde Jos Montulet, toen nog vierdejaars student aan de Fontys PABO Tilburg. Jos heeft een deel van een key-note lezing verzorgd tijdens het onderzoekscongres.
Jos kon de theorie laten leven. Door praktische voorbeelden te geven van het werken aan onderzoek in de klas, waarbij Jos een nieuwe methode heeft ontwikkeld voor het betekenisvol leren lezen, wist hij een volle zaal te boeien. Jos kon aangeven vanuit het perspectief van de student waarom het doen van onderzoek tot beter leraarschap leidt. Ook heeft Jos tips gegeven aan de opleidingen waar zij rekening mee moeten houden als zij onderzoek gaan aanbieden aan studenten. Zo is het niet direct duidelijk hoe het zoeken van ‘goede literatuur’ in z’n werk gaat. Na afloop van de lezing kreeg Jos veel complimenten. Ook bij mij hebben veel collega’s uit het Hbo en de academische wereld aangegeven onder de indruk te zijn van de bijdrage van Jos. “Wat een goede visie op onderzoek en onderwijs heeft deze jonge leraar!” was één van de opmerkingen. Eén deskundige van Fontys gaf aan dat dit de lezing was waar zij het meeste aan had gehad! Chapeau, Jos!

Dr. Anouke Bakx

Onderzoek binnen de lerarenopleiding basisonderwijs

Het volledige artikel over het congres is te vinden op de website van fontys.nl, daarvoor kun je hier klikken. Ook is er een fotoimpressie te vinden en de presentatie die we samen hebben verzorgd. Je kunt de presentatie eventueel hier downloaden: Onderzoek binnen de lerarenopleiding basisonderwijs: Zin of Onzin?